Yeşilay Haftası
Ülkemizde her yıl 1-7 Mart tarihleri Yeşilay Haftası olarak kutlanmaktadır. Bu hafta içerisinde önemli bir halk sağlığı sorunu olan bağımlıkla ilgili farkındalık çalışmaları yapılmaktadır. Bu önemli sorunla baş edebilmenin anahtarı bilinçli olmaktan geçmektedir.
Bağımlılık basitçe bir tanımla “kişinin kullandığı şey ya da gerçekleştirdiği davranış üzerindeki kontrolünü kaybetmesidir.” Sigara-tütün, madde ve alkol bağımlılığının yanı sıra teknoloji, kumar ve alışveriş vs. bağımlılığını içinde barındıran davranışsal bağımlılıklar gibi çeşitli bağımlılıklar bulunmaktadır. Türü ne olursa olsun bir beyin hastalığı olarak değerlendirilen bağımlılığın tanısı için aşağıda sayılan ölçütlerin (DSM-IV) yalnızca üçünün bir arada görülmesi yeterlidir. Bu durumda kişinin uzman desteği alması gerekmektedir.
• Kullanılan maddeye tolerans gelişmesi (kişi aynı etkiyi göremediği için maddenin dozunu arttırır.)
• Madde kesildiğinde ya da azaltıldığında yoksunluk belirtilerinin (baş dönmesi, mide bulantısı, halsizlik, sinirlilik gibi olumsuz fizyolojik ve psikolojik belirtilerin) ortaya çıkması
• Madde kullanımını denetlemek ya da bırakmak için yapılan ama boşa çıkan çabaların olması
• Maddeyi sağlamak, kullanmak ya da bırakmak için büyük zaman harcama
• Madde kullanımı nedeni ile sosyal, kültürel ve kişisel etkinliklerin olumsuz etkilenmesi, azaltılması ya da tamamen terk edilmesi
• Kişinin maddeyi düşündüğünden daha uzun ve yüksek miktarlarda alması
• Fiziksel, psikolojik ya da sosyal sorunların ortaya çıkmasına ya da artmasına rağmen madde kullanımını sürdürmek
Yukarıdaki ölçütlerde görüldüğü üzere bağımlılık kişinin hayatında birçok boyutu etkilemektedir. Başlarda sorun yaratmayan alkol, sigara, madde ya da bilinçsiz teknoloji kullanımı gibi durumlar zaman ilerledikçe kişinin biyolojik ve psikolojik sağlığına zarar vermekte, işlevselliğini azaltmakta ve sosyal sorunlara neden olup kişilerarası ilişkilerini bozmaktadır. Sürecin bilincinde olmak önemlidir.
Bağımlılık süreci kişinin korku ve merak duygusu, akranlarının baskısı, kendini kanıtlama ve kabul görme isteği gibi bir süreçle başlamaktadır. Bu durum belki kullanabilirim düşüncesini tetiklemekte ve “bir kereden bir şey olmaz” denerek başlanmaktadır. Bir denemeden sonra kişi kendini kontrol edebileceği inancı ve kendisinin bağımlı olmayıp istediği an bırakabileceği düşüncesiyle kullanıma devam eder. Bırakamadığını gören kişi bırakmak için çaba sarf edip artık bıraktım tekrar kullanmayacağım demekte ama süreç yine “bir kereden bir şey olmaz” düşüncesiyle tekrar başa sarmaktadır. Kişi aldığı yalancı hazzın esiri olmaktadır. Bu kısır döngüdeki en büyük hatalardan birisi kişinin bağımlı olmayacağına dair yanlış inancıdır. Yaş, cinsiyet, genetik, ekonomik sorunlar, aile içi ilişkinin niteliği gibi birçok risk faktörü bulunmakla birlikte kesin olarak bir nedenden bahsedilememektedir. Yani bilinmelidir ki her insan bağımlı olabilir. En güzeli ise kişinin bu döngüyü bilip hiç girmemesidir.
1-7 Mart Yeşilay haftası kapsamında Bartın Üniversitesi Kutlubey yerleşkesi Mimar Sinan Dersliği Konferans Dersliğinde 05.03.2019 (Salı) tarihinde saat:14.00’da Bartın Devlet Hastanesi Psikiyatri Uzm. Dr. Merve CİNGİ YİRÜN ile Dr. Canan DALASLAN konuşmacı olarak katıldığı “Bağımlılık ile Mücadele” paneli düzenlendi.
Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğüne bağlı Bartın Kız Yurdunda 05.03.2019(Salı) tarihinde saat:18.30-19.30 arasında konuşmacı olarak Halk Sağlığı Uzm. Dr. Gülser DOĞAN ile Psikolog Çağlar KUZU’nun katıldığı bağımlılık ile mücadele farkındalık eğitiminin yapıldı.
Bartın Devlet Hastanesi içerisinde Müdürlüğümüz Merkez Toplum Sağlığı Merkezi Başkanı Uzm. Dr. Ali Rıza KARAKOYUN ve eğitim hemşireleri , Gençlik Merkezi lider ve üyelerinin işbirliği ile 06.03.2019 (Çarşamba) tarihinde saat:14.30-16.00 arasında bağımlılık ile mücadele farkındalık çalışması yapıldı.
1-7 Mart Yeşilay haftası kapsamında basın eliyle farkındalığın artırılması için basın mensuplarına yönelik faaliyet gerçekleştirildi.
Arap Camii önünde “Bağımlılıklara Sporun Önleyici Etkisi” konulu Uluslararası Yeşilay Karikatür Yarışması eserlerinin sergilendiği stand faaliyeti, 07.03.2019(Perşembe) tarihinde saat:13.00-15.00 saatleri arasında gerçekleştirildi.
İl Müftülüğü tarafından Cuma vaaz ve hutbelerde bağımlılık ile mücadele konularında bilgilendirmeler yapılması,
Yeşilay Haftası süresince okullarda öğrenci ve velilere yönelik farkındalık eğitimi yapılması için kurumsal mutabakat sağlandı.
Dr.Dursun KOÇ
Bartın İl Sağlık Müdürü